✨CHIỀU TÀ CHỈ THẤY CỎ XANH – Nguyễn Phan Khiêm – Liên Việt – NXB Văn học

“Gấp lại những trang sách “Gõ cửa miền quá khứ”, câu nói nổi tiếng của Abutalib cứ vang lên trong đầu tôi: “Nếu anh bắn vào quá khứ bằng súng lục, thì tương lai sẽ bắn vào anh bằng đại bác”.

Nâng niu, trân trọng quá khứ; hiểu đúng thông điệp của tiền nhân để chắt lọc những bài học cho hiện tại và tương lai vốn là lối sống đẹp - chủ đề ấy xuyên suốt trong nhiều bài viết của tập sách.

“Gõ cửa miền quá khứ” được bắt đầu từ những chuyến đi, nhưng là những chuyến đi đặc biệt, chuyến đi để trở về. Trong các chuyến đi, đồng thời với việc đưa người đọc đến nhiều không gian khác nhau trên các miền đất nước, người viết đã giúp người đọc chạm tay vào nhiều di sản văn hóa vật thể sau lớp bụi mờ quá khứ, đã gợi cho người đọc hiểu đúng hơn về những giá trị văn hóa được tiền nhân tạo dựng, vun đắp, truyền cho thế hệ sau. Trong các di sản đó, như một hứng thú tự nhiên, Nguyễn Phan Khiêm đặc biệt chú ý đến những hiện tượng có vấn đề, do nhiều lý do chưa được hiểu đúng. Bằng kiến thức của mình, với tinh thần phản biện lại những cách đánh giá theo lối mòn, Nguyễn Phan Khiêm đã bày tỏ quan điểm và cách lý giải của mình từ một kiến văn khá dày dặn về lịch sử, văn hóa của bản thân.

“Gõ cửa miền quá khứ” vừa gợi ra, vừa xới lên nhiều vấn đề, nhiều câu chuyện, đồng thời, cũng gõ vào tận sâu thẳm trái tim người đọc những tự tình dân tộc, tình yêu quê hương đất nước. Tập sách cũng là một tài liệu tham khảo quý cho các bạn sinh viên, các nhà nghiên cứu lịch sử - văn hóa.” (Phan Văn Tú)

Năm 2025, tập sách “Gõ cửa miền quá khứ” được chỉnh sửa, thay đổi, bổ sung nhiều bài viết mới, lấy tên sách là “Chiều tà chỉ thấy cỏ xanh”.

“Hoá ra mấy chữ “Chiều tà chỉ thấy cỏ xanh” nằm trong bài văn tế thường được các bô lão trong làng đọc tại gò Đống Mồ, Chương Mỹ, Hà Nội - nơi chôn hài cốt của hàng vạn quân giặc bị tiêu diệt bởi nghĩa quân Lam Sơn vào cuối năm 1426 - mỗi dịp tháng Chạp hàng năm. Bài văn tế có đoạn mở đầu như sau:

Hỡi ôi các chúng hồn/ Sinh năm nào không biết/ Mất tuổi nào chẳng hay / Chiều tà chỉ thấy cỏ xanh…

Mấy câu thơ này, bài thơ này, lớn hơn là tinh thần nhân ái này là một giá trị ẩn sâu trong nhân cách người Việt, sẵn sàng xả thân bảo vệ chủ quyền dân tộc nhưng cũng tha thứ, bỏ qua, độ lượng với kẻ thua cuộc. Tôi thích tên sách này cũng như cái cách khai thác, tìm kiếm, phân tích dữ liệu và gọi tên các sự việc, hiện tượng luôn rất thuyết phục của tác giả Nguyễn Phan Khiêm.” (Nhà văn Đỗ Bích Thúy)

Kính mời Quý độc giả đón đọc “Chiều tà chỉ thấy cỏ xanh”.