✨Anabasis – Hồi ký viễn chinh xứ Ba Tư – Rút lui không phải là thất bại

Ý tưởng chính: Mùa hè năm 401 Trước Công Nguyên, hoàng tử Cyrus đã thuê mười ngàn bảy trăm binh sĩ Hy Lạp trợ giúp ông ta tranh giành ngôi báu của Đế quốc Ba Tư từ tay người anh trai của mình. Những người lính này được trang bị áo giáp hạng nặng, giáo và khiên lớn. Hầu hết trong số họ là những cựu chiến binh từ Chiến tranh Peloponnisos. Đội quân này đã thành công vượt 1500 dặn về phía đông và đập tan mọi chống cự dọc đường. Trong trận Cunaxa, phía Bắc Babylon, quân Hy Lạp đã phá vỡ trận tuyến của quân đội hoàng gia Ba Tư với cái giá duy nhất là một bộ binh hạng nặng bị thương bởi một mũi tên. Tuy nhiên, khi Cyrus xông vào trận địa kẻ thù để lùng sục anh trai mình, ông ta đã bị lính canh Ba Tư chém gục xuống đất, khiến những người Ba Tư vốn cùng trận doanh phản chiến. Thông qua bỏ phiếu, quân viễn chinh Hy Lạp từ chối đầu hàng nhà vua Ba Tư, chọn tuyến đường vòng qua Tiểu Á đi thẳng đến Biển Đen, trở về thế giới Hy Lạp.

Bản thân Xenophon, tác giả của cuốn sách, là một trong những thống lĩnh của quân Hy Lạp khi rút lui. Với cấu trúc gồm bảy quyển (có thể hiểu là 7 hồi như trong tiểu thuyết chương hồi của Trung Quốc) kể lại câu chuyện viễn chinh ấy, Anabasis là tác phẩm nổi tiếng nhất của ông.